กฎหมายที่เกี่ยวข้อง
มาตรา 67 ทวิ เพื่อประโยชน์ในการจัดเก็บภาษีก่อนถึงกำหนดเวลาตามมาตรา 68 ให้บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลยื่นรายการตามแบบที่อธิบดีกำหนดพร้อมกับชำระภาษีต่ออำเภอ ณ ที่ว่าการอำเภอท้องที่ ภายในสองเดือนนับแต่วันสุดท้ายของรอบระยะเวลาหกเดือนนับแต่วันแรกของรอบระยะเวลาบัญชี ดังนี้
(1) ในกรณีบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลนอกจากที่กล่าวใน (2) ให้จัดทำประมาณการกำไรสุทธิหรือขาดทุนสุทธิ ซึ่งได้จากกิจการหรือเนื่องจากกิจการที่ได้กระทำ หรือจะได้กระทำในรอบระยะเวลาบัญชีนั้น แล้วให้คำนวณและชำระภาษีจากจำนวนกึ่งหนึ่งของประมาณการกำไรสุทธิในรอบระยะเวลาบัญชีนั้น
(2) ในกรณีบริษัทจดทะเบียน ธนาคารพาณิชย์ หรือบริษัทเงินทุน บริษัทหลักทรัพย์ หรือบริษัทเครดิตฟองซิเอร์ ให้คำนวณและชำระภาษีจากกำไรสุทธิของรอบระยะเวลาหกเดือนนับแต่วันแรกของรอบระยะเวลาบัญชี ตามเงื่อนไขที่ระบุไว้ในมาตรา 65 ทวิ และมาตรา 65 ตรี

ภาษีที่ชำระตามวรรคหนึ่งให้ถือเป็นเครดิตในการคำนวณภาษีที่ต้องชำระตามมาตรา 68
ความในวรรคหนึ่งมิให้ใช้บังคับแก่บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลซึ่งมีรอบระยะเวลาบัญชีแรก หรือรอบระยะเวลาบัญชีสุดท้ายน้อยกว่าสิบสองเดือน

การตีความ
กำหนดให้นิติบุคคลประมาณการกำไรสุทธิของรอบระยะเวลาบัญชีและยื่นเสียภาษีกึ่งหนึ่งของเงินกำไรที่คำนวนได้นั้น ซึ่งประเด็นสำคัญสำหรับกฎหมายนี้คือ การประมาณการกำไรสุทธิของนิติบุคคลต้องไม่ประมาณการขาดเกินกว่าร้อยละ 25 ของกำไรสุทธิในรอบนั้นๆโดยไม่มีเหตุอันสมควร

หากประมาณการดังกล่าวขาดเกินกว่า 25%และไม่มีเหตุผลอันสมควร นิติบุคคลนั้นจะถูกเงินเพิ่มในอัตรา 20% ของ
– เงินภาษีที่ต้องชำระจากประมาณการกำไรสุทธิ หรือ
– กึ่งหนึ่งของภาษีที่ต้องเสียในรอบนั้น หรือ
– ภาษีที่ชำระขาด

การพิจารณาเหตุอันสมควร (คำสั่งกรมสรรพากรที่ ป. 50/2537)
กรณีบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล ได้จัดทำประมาณการกำไรสุทธิและยื่นแบบแสดงรายการเสียภาษีครึ่งปีไว้ไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของภาษีเงินได้นิติบุคคลที่ได้ยื่นแบบแสดงรายการเสียภาษีเงินได้นิติบุคคลในรอบระยะเวลาบัญชีที่แล้ว ให้ถือว่าเป็นกรณีมีเหตุอันสมควร

ซึ่งหมายถึงกรณีดังกล่าวจะเข้าข่ายเหตุผลอันสมควรได้เมื่อภาษีที่ยื่นครึ่งปีในปีปัจจุบันนั้นมากกว่าครึ่งหนึ่งของภาษีเงินได้ของรอบระยะเวลาบัญชีที่แล้วนั้น

ประเด็นในทางปฏิบัติ
1) กรณีของบริษัทข้ามชาติ (Multinational Enterprise) ได้รับเงินอุดหนุนจากบริษัทแม่ในต่างประเทศ ในช่วงครึ่งปีหลังซึ่งทำให้กำไรสูงผิดปกติ ส่งผลให้ภาษีที่ยื่นครึ่งปีมีผลต่างเกินกว่า 25% นั้นจะถือว่าเป็นเหตุผลอันสมควรหรือไม่
ตอบ: โดยส่วนใหญ่แล้วพิจารณาว่าในกรณีนี้ไม่ถือเป็นเหตุผลอันสมควร เนื่องจากสรรพากรยึดหลักความสม่ำเสมอ ในการอุดหนุนนั้น แม้ว่าจะเกิดขึ้นปีเว้นปีก็ตาม แต่นิติบุคคลก็จำเป็นต้องประมาณการเพื่อเสียภาษีให้ครบถ้วนเช่นกัน

2) โดยปกติแล้ว นิติบุคคลไม่ค่อยประมาณการภาษีเงินได้ไว้ขาด โดยจะประมาณการให้สูงไว้ก่อน ซึ่งดีกว่าประมาณการขาดก็เสียเงินเพิ่ม 20% และภาษีส่วนที่ชำระเกินไว้นั้น ก็มักจะไม่ขอคืนในช่วงปลายปี (ยื่นแบบ ภ.ง.ด. 50)